Co zrobić w ciągu pierwszych 30 dni pobytu w Polsce (pesel, świadczenia, urzędy pracy)?

Aktualizacja: 16.06.2023

Osoby objęte ustawą o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa 

Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa obejmuje  przede wszystkim obywateli Ukrainy, którzy w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. przybyli na terytorium Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Polski.

Ochroną tą zostały również objęte osoby nieposiadające obywatelstwa ukraińskiego, które są małżonkami obywateli Ukrainy, o ile przybyły one do Polski z Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa.

Ustawa ma także zastosowanie do dziecka urodzonego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez matkę̨, która jest osobą, o której mowa powyżej (jest obywatelem Ukrainy lub małżeńskim obywatela Ukrainy i przybyła na terytorium Polski po 24 lutego 2022 r. w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa)

Pobyt tych osób na terytorium Polski jest legalny.  

• Jeśli potrzebujesz pomocy doraźnej (noclegu, pożywienia, ubrań) – udaj się do punktu recepcyjnego. Najczęściej zlokalizowane są one w centrach miast, na dworcach kolejowych lub blisko granicy.  

Zgodnie z ustawą, gdy z jakiegoś powodu Twój wjazd na terytorium Polski nie został zarejestrowany przez komendanta placówki Straży Granicznej podczas kontroli granicznej, wówczas Komendant Główny Straży Granicznej rejestruje Twój pobyt na terytorium Polski. 

Zarejestrowanie pobytu na terytorium Polski następuje na Twój wniosek, złożony nie później niż 30 dni od dnia wjazdu. Obecnie rejestracja prowadzona jest przez urzędy gmin (miast).

Jeśli nie masz pieczątki w dokumencie podróży, nie martw się, w takiej sytuacji złożysz oświadczenie kiedy wjechałeś na teren Polski. 

Aby skorzystać z różnych świadczeń złóż wniosek o nadanie numeru PESEL. 

Wniosek składa się osobiście w siedzibie organu gminy na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym własnoręcznym czytelnym podpisem, wypełnionym przez wnioskodawcę albo przez pracownika tego organu na podstawie danych podanych przez wnioskodawcę.  

Co należy zabrać ze sobą? 

a) dokument podróży (np. paszport), paszport wewnętrzny, dowód osobisty lub inny dokument ze zdjęciem, w przypadku dzieci może być to akt urodzenia. Dokumentów tych nie trzeba tłumaczyć. Jeśli nie będziesz posiadał dokumentu tożsamości, potwierdzenie tożsamości następuje na podstawie oświadczenia; 

b) zdjęcie, zrobione wcześniej u fotografa (na stronie urzędu znajdują się adresy fotografów, gdzie możesz zrobić zdjęcie bez opłat. Jeżeli nie ma takich informacji skontaktuj się z punktem informacyjnym); 

c) telefon – będzie potrzebny do uruchomienia Profilu Zaufanego (podpisu elektronicznego). Ważne, aby był to polski numer. Karty SIM są nieodpłatnie rozdawane w punktach recepcyjnych. Podczas nadawania numeru PESEL, nadawany jest również Profil Zaufany. Telefon potrzebny będzie do potwierdzenia odebrania wiadomości mailowych i SMS z kodami, aby można było uruchomić Profil Zaufany.  

d) numer rezerwacji, który osoba otrzymała wcześniej (jeśli w danym urzędzie taki system funkcjonuje). 

Osoba, której został nadany numer PESEL-UKR może również otrzymać tzw. profil zaufany. Profil zaufany jest to cyfrowe narzędzie, które umożliwia załatwianie spraw urzędowych online, bez wychodzenia z domu. Za pomocą profilu zaufanego można z kolei otrzymać dostęp do aplikacji Diia.pl która jest elektronicznym dokumentem potwierdzającym pobyt i fakt korzystania z ochrony w Polsce. Zainstalowana Diia.pl wraz z ważnym dokumentem podróży pozwala na przekraczanie granicy.

Jeśli otrzymałeś numer PESEL przed rozpoczęciem rejestracji (tj. przed 16.03.2022), aby móc korzystać ze świadczeń finansowych należy go uzupełnić o odciski palców i zdjęcie. Wówczas w systemach informatycznych uzyskasz status UKR. 

Osoby objęte ustawą mają możliwość wykonywania pracy na takich samych zasadach jak obywatele Polski. Podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest jednak obowiązany w terminie 14 dni od dnia podjęcia pracy przez cudzoziemca powiadomić o tym fakcie urząd pracy za pośrednictwem systemu teleinformatycznego – praca.gov.pl.  

Po nadaniu numeru PESEL możesz również zarejestrować się oraz zostać uznany jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy. Rejestracją bezrobotnych zajmują się Powiatowe Urzędy Pracy.  

Jeśli posiadacz numer PESEL możesz podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy.

Jako osoba objęta tą ustawą masz prawo do: 

1) świadczeń rodzinnych 

2) świadczenia wychowawczego, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski,  

3) świadczenia dobry start, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski,  

4) rodzinnego kapitału opiekuńczego, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski,

 5) dofinansowania obniżenia opłaty rodzica za pobyt dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna, jeżeli zamieszkujesz z dziećmi na terytorium Polski.

Obywatelowi Ukrainy przebywającemu na terytorium Polski, którego pobyt jest uznawany za legalny, który został wpisany do rejestru PESEL, mogą być przyznawane świadczenia pieniężne i niepieniężne, a także przysługuje pomoc w postaci jednorazowego świadczenia pieniężnego w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe.  

Ważne jest również to, że jeśli złożyłeś wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej (status uchodźcy, ochrona uzupełniająca) lub zadeklarowałeś zamiar złożenia wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w Polsce możesz wycofać taki wniosek lub deklarację. Wówczas będziesz objęty ochroną na terytorium Polski. Pamiętaj, aby wystąpić wtedy o nadanie numeru PESEL.

Cudzoziemcy, którzy nie posiadają ukraińskiego obywatelstwa i nie należą do żadnej z kategorii osób wymienionych w tzw. specustawie, ale zamieszkiwały na terytorium Ukrainy i przyjechały do Polski w związku z wojną również mogą w niektórych przypadkach być objęci ochroną tymczasową na podstawie specjalnego zaświadczenia wydawanego przez Urząd ds. Cudzoziemców. Ochrona ta dotyczy:
 

• bezpaństwowców lub obywateli państw trzecich innych niż Ukraina, którzy są w stanie udowodnić, że przed 24 lutego 2022 r. legalnie przebywali w Ukrainie na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały wydanego zgodnie z prawem ukraińskim i nie są w stanie w bezpiecznych warunkach powrócić do kraju lub regionu pochodzenia
• bezpaństwowców lub obywateli państw trzecich innych niż Ukraina (i członków ich rodzin), którzy przed 24 lutego 2022 r. korzystali z ochrony międzynarodowej lub równoważnej ochrony krajowej w Ukrainie.

Za członków rodziny uznaje się następujące osoby, o ile rodzina znajdowała się już i przebywała w Ukrainie przed 24 lutego 2022 r.:

• małżonka
• małoletnie i niepozostające w związku małżeńskim dzieci lub dzieci małżonka, niezależnie od tego, czy urodziły się w związku małżeńskim, poza związkiem, czy są przysposobione
• innych bliskich krewnych, którzy mieszkali razem jako jedna rodzina w czasie, kiedy wystąpiły okoliczności prowadzące do masowego napływu wysiedleńców, którzy byli w tym czasie całkowicie lub częściowo na utrzymaniu ww. osoby.

Wnioski o wydanie zaświadczenia dla powyżej wymienionych kategorii osób przybyłych z Ukrainy można składać:

• pocztą na adres: Urzędu do Spraw Cudzoziemców, ul. Taborowa 33, 02-699 Warszawa,
• e-mailem na adres: ochronaczasowa@udsc.gov.pl,
• elektronicznie przez platformę ePUAP,
• osobiście w biurze podawczym urzędu przy ul. Taborowej 33 w Warszawie.

Do wniosku cudzoziemiec powinien dołączyć:

1. kopię dokumentu podróży, w którym znajduje się potwierdzenie wjazdu na terytorium Polski począwszy od dnia 24.02.2022 r.,
2. kopię dokumentu, z którego wynika uprawnienie do korzystania przed 24.02.2022 r. w Ukrainie z ochrony lub legalnego pobytu na podstawie ważnego zezwolenia na pobyt stały,
3. oświadczenie dotyczące braku możliwości powrotu do kraju lub regionu pochodzenia,
4. kopie dokumentów dotyczących pokrewieństwa z osobami uprawnionymi do ochrony czasowej w przypadku dzieci lub innych bliskich krewnych, którzy mieszkali razem jako jedna rodzina.

Po pozytywnej weryfikacji wniosku, pracownik urzędu skontaktuje się z cudzoziemcem i umówi termin osobistego odbioru zaświadczenia. Po odbiór zaświadczenia należy zgłosić się z oryginałami dokumentów, dołączonymi do wniosku. Zaświadczenie zostanie wydane tylko po potwierdzeniu ich zgodności z oryginałem.

W przypadku, gdy cudzoziemiec nie spełnia warunków do objęcia ochroną czasową, postanowienie w tej sprawie otrzyma pocztą lub za pośrednictwem platformy ePUAP.