Czy po przyjeździe z Ukrainy do Polski można wyjechać z powrotem do Ukrainy, a potem znowu wrócić do Polski?

Osoby, które znajdują się obecnie na terytorium Polski i korzystają z zapisów tzw. specustawy (tj. obywateli Ukrainy i ich małżonków, którzy przekroczyli pl-ukr granicę po 24 lutego br.) mogą w każdej chwili wrócić do Ukrainy. 

Ponowny wjazd z Ukrainy do Polski zależy od posiadanych dokumentów:

• jeśli obywatel(-ka)  Ukrainy posiada paszport biometryczny, ale nie posiada dokumentu  elektronicznego diia.pl, możliwe będzie ponowne przekroczenie granicy na podstawie paszportu  o ile przekraczający(-a) granicę nie wykorzystał jeszcze okresu pobytu w ruchu bezwizowym w obszarze Schengen w wysokości 90 dni w każdym okresie 180-dniowym,
• jeśli obywatel (-ka) Ukrainy  posiada dokument elektroniczny diia.pl oraz ważny paszport, możliwy będzie ponowny wjazd takiej osoby na podstawie ww. elektronicznego dokumentu pobytowego wraz z ważnym dokumentem podróży (paszportem) – w takiej sytuacji możliwe jest swobodne przekraczanie granicy aż do 24 sierpnia 2023 r. 
• jeśli nie zachodzi żaden z powyższych przypadków (np. obywatel Ukrainy  posiada  zwykły paszport i nie przysługuje mu elektroniczny dokument diia.pl)  wówczas – choć w teorii osoba podlegająca specustawie powinna móc swobodnie przekraczać granicę wiemy, że w praktyce są z tym problemy – przekraczając granicę najbezpieczniej będzie  ubiegać się o  zgodę Komendanta placówki Straży Granicznej na wjazd z powodów humanitarnych. 

Zgoda ta udzielana jest bez szczególnego trybu, a przesłanki jej udzielenia określone są w art. 6 ust. 5 lit. c Kodeksu granicznego Schengen- przesłanki te stanowią niejako klauzule generalne (są bardzo szerokie i pozwalają na znaczną dowolność interpretacyjną), a charakter zgody jest fakultatywny tj. komendant wyrazić zgodę może, ale nie musi.

Nie można więc jednoznacznie stwierdzić, że za każdym razem komendant taką zgodę wyrazi i będzie możliwy wjazd na terytorium Polski. Aktualna sytuacja polityczna wskazuje na to, że zgoda taka przy braku dokumentów zostanie udzielona, ale nikt nie może dać gwarancji, że podczas pobytu danej osoby na Ukrainie sytuacja nie ulegnie zmianie lub że Komendant po sprawdzeniu danej osoby podczas ponownego wjazdu nie uzna, że osoba ta nie może wjechać, ponieważ skoro dobrowolnie wyjechała to znaczy, że może przebywać na Ukrainie. W tym zakresie analiza przepisów nie pozwala na jasną odpowiedź – jak już zauważono przepis umożliwiający wjazd ma charakter fakultatywny.

Zakreślony jest jednak termin – wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Polski na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go wszystkich dobrodziejstw ustawy.

Przepisy przewidują jednak możliwość ponownego nadania PESELu z dopiskiem UKR  jeśli osoba, która wyjechała z Polski do Ukrainy na okres powyżej 1 miesiąca, powraca ponownie w związku z toczącą się w ukrainie wojną, a jej wjazd został  udokumentowany lub zarejestrowany w rejestrze prowadzonym przez Komendanta Głównego Straży Granicznej.

Jeśli wjazd ten nastąpił przez granice Polski będącą zewnętrzną granicą strefy Schengen ponowne nadanie statusu UKR następuje automatycznie.

Ponowne nadanie statusu może również nastąpić w wyniku ponownego złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL. Organem właściwym do dokonania rejestracji powyższych danych jest dowolny organ wykonawczy gminy, tak jak to miało miejsce przy pierwszym wnioskowaniu na nadanie numeru PESEL. W efekcie ponownego złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL zgodnie ze specustawą dojdzie do aktualizacji już posiadanego numeru poprzez dodanie do niego ponownie statusu UKR.

Opuszczenie terytorium RP na okres powyżej 1 miesiąca nie powoduje utraty prawa do korzystania z ochrony przewidzianej specustawą i nie pozbawia statusu UKR, jeśli dotyczy osoby skierowanej do wykonywania pracy lub usług poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty prowadzące działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.