Jakie opcje płacenia podatków będą mieli ukraińscy IT specjaliści pracujący na rzecz lub będący zatrudnieni w podmiotach w Ukrainie, ale zdalnie wykonujący tę pracę z Polski (po tych 6 miesiącach)?

Zasady miejsca(państwa) płacenia podatków są sztywno określone przez przepisy krajowe oraz regulacje prawa międzynarodowego. Oznacza to, że nawet mimo szczytnych pobudek nie istenieje możliwość samodzielnego „wyboru” kraju, w którym uiszcza się podatek dochodowy. 

Przy ustalaniu zasad opodatkowania podatkiem dochodowym kluczowe znaczenie ma kwestia rezydencji podatkowej, czyli państwa, w którym dana osoba jest opodatkowana od swoich „globalnych” przychodów. Zgodnie z ustawą o PIT polskim rezydentem podatkowym jest każda osoba fizyczna, która spełnia jedną z przesłanek:

• posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych); lub
• przebywa na terytorium Polski dłużej niż 183 dni w danym roku.

Wystarczające jest spełnienie jednej ze wskazanych przesłanek, aby zostać uznanym za polskiego rezydenta podatkowego. 

Polskie przepisy wskazują jednak, że przy ustalaniu rezydencji podatkowej, prócz powyższych zasad, uwzględnia się również tzw. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. 

Jedna z nich (z 1993 r.) została zawarta z Ukrainą. Zostały w niej zawarte zapisy (tzw. reguły kolizyjne), które  pozwalają ustalić, rezydentem którego państwa jest osoba spełniająca  wstępne warunki do uznania jej za rezydenta zarówno w Polsce jak i w Ukrainie. Pierwszym  elementem, który wskazuje na rezydencję podatkową jest miejsce zamieszkania/pobytu danej osoby. Jeśli miejsce takie jest zarówno w Polsce i w Ukrainie sposobem na ustalenie, za rezydenta którego kraju powinno się traktować daną osobę jest weryfikacja, gdzie posiada ona ośrodek interesów życiowych (np. najbliższej rodziny, życia towarzyskiego, tam gdzie podejmuje aktywność społeczną, kulturalną, etc.). W zdecydowanej większości przypadków jest to wystarczające, aby rozstrzygnąć wątpliwości co do rezydencji. W przypadku jednak, gdyby nie było to możliwe weryfikuje się kolejno: kraj zwykłego pobytu, a następnie obywatelstwo. W najtrudniejszych przypadkach konieczne jest wykorzystanie tzw. procedury wzajemnego porozumiewania się obu państw, w ramach której ostatecznie rozstrzyga się kwestia rezydencji podatkowej.

Ustalenie rezydencji podatkowej pozwala określić, w jakim państwie dana osoba z Ukrainy powinna być opodatkowana z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, czy też na podstawie zatrudnienia. Generalnie, w przypadku, gdy osoba z Ukrainy będzie polskim rezydentem podatkowym to podatek dochodowy (PIT) powinien zostać przez nią płacony w Polsce.

W sytuacji natomiast, gdy osoba przebywająca dłużej niż 183 dni w roku jest jednak ukraińskim rezydentem podatkowym (np. mimo pobytu w Polsce pow. 183 dni posiada ośrodek interesów życiowych w Ukrainie) ustalając, gdzie powinna płacić podatki dochodowe niezbędne jest zweryfikowanie wspomnianej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Zasady w niej zawarte nie są jednakowe dla przedsiębiorców i pracowników. Pierwsi z wymienionych (osoby prowadzące działalność gospodarczą) będący w Polsce nierezydentami podlegają opodatkowaniu od osiągniętych przychodów w Ukrainie. Wyjątkiem od tej zasady byłaby jednak sytuacja, w której osoba taka posiada tzw. stałą placówkę (permanent establishment), czyli  miejsce, w którym w sposób stały, całkowicie lub częściowo prowadzona jest działalność w Polsce. Stała placówka musi spełniać następujące warunki:

– placówka, tj. pomieszczenia, a w pewnych okolicznościach maszyny i urządzenia, istnieje,

– placówka ma charakter stały, tzn. jest utworzona w określonym miejscu z pewnym stopniem trwałości,

– prowadzisz działalność poprzez tę placówkę.

Wtedy rezydent z Ukrainy ma obowiązek zapłacić podatek dochodowy z tytułu tej działalności (wykonywanej w ramach stałej placówki) w Polsce.

Odnosząc się natomiast do ukraińskiego rezydenta podatkowego, który jest zatrudniony przez podmiot ukraiński (również będący ukraińskim rezydentem podatkowym) i wykonuje pracę na terytorium Polski przez okres 183 dni lub dłużej, to jest opodatkowany w tym państwie, w którym praca jest wykonywana (czyli w Polsce).