Kwestie podatkowe obywateli ukraińskich, którzy przebywają w Polsce po 24.02, ale nadal pracują zdalnie na Ukrainie

Określenie obowiązku podatkowego

W celu określenia zakresu obowiązku podatkowego należy rozpatrzyć, czy dana osoba posiada tak zwaną rezydencję podatkową w Polsce, która jest powiązana z miejscem zamieszkania w rozumieniu prawa podatkowego. Zgodnie z przepisami prawa podatkowego osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania na terytorium Polski, jeżeli:

1) posiada na terytorium Polski centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Polski dłużej niż̇ 183 dni w roku podatkowym.

Spełnienie przynajmniej jednego z tych kryteriów pozwala uznać podatnika za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski, tym samym że posiada ona rezydencję podatkową w Polsce. Konsekwencją tego jest obowiązek rozliczania dochodów w Polsce na zasadach nieograniczonego obowiązku podatkowego, co oznacza podleganie obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Osoby fizyczne, jeżeli nie mają na terytorium Polski miejsca zamieszkania ustalonego zgodnie z powyższymi kryteriami, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Polski (ograniczony obowiązek podatkowy).

Powyższe zasady określania obowiązku podatkowego mogą być modyfikowane przez umowy dwustronne między państwami. W przypadku Ukrainy jest to Konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Kijowie dnia 12.01.1993 r.

Obowiązek podatkowy uchodźców z Ukrainy

Na skutek masowego przyjazdu uchodźców z Ukrainy w związku z agresją rosyjską na Ukrainę i stworzenia im przez polskie władze możliwości osiedlania się w Polsce na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (specustawa) w wielu przypadkach zaistnieją podstawy do uznania, że posiadają oni rezydencję podatkową w Polsce. Konsekwencją tego będzie podleganie przez nich obowiązkowi podatkowemu w Polsce od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Spowoduje to zmniejszenie się dochodów budżetowych państwa ukraińskiego, nawet jeśli obywatele Ukrainy posiadali źródło przychodu w Ukrainie.

Z informacji Ministerstwa Finansów wynika, że polskie organy podatkowe będą podchodzić elastycznie i indywidualne do kwestii określenia rezydencji podatkowej, nie negując możliwości utrzymania centrum życiowego na Ukrainie przez obywateli ukraińskich przybyłych do Polski po 24 lutym 2022 r. Ponadto znowelizowana ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128, z późn. zm.) w art. 52zj przewiduje w przypadku obywatela Ukrainy objętego działaniem specustawy możliwość stwierdzenia posiadania przez niego centrum interesów osobistych lub gospodarczych w Polsce, a tym samym rezydencji podatkowej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r. do dnia 31 grudnia 2022 r., na podstawie jego pisemnego oświadczenia. Jednak należy podkreślić, że rozstrzygające w ramach danego stanu faktycznego będą miały polskie regulacje prawne oraz regulację zawarte w umowach dwustronnych wiążących Polskę i Ukrainę.