Prezydent podpisał nowelizację ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy
W dniu 13 stycznia 2023 r. Sejm uchwalił ostateczny tekst ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (dalej: specustawa). Ustawa zmieniająca specustawę (dalej: nowelizacja) została podpisana przez Prezydenta 25 stycznia 2023 r.
Przedstawiamy najważniejsze zmiany, które zostały wprowadzone do specustawy.
Termin 30 dni na złożenie wniosku o nr PESEL
Na złożenie wniosku o nadanie nr PESEL obywatel Ukrainy będzie miał 30 dni od dnia jego przybycia do Polski (zgodnie ze zmianą art. 4 ust. 2 specustawy). Nie będzie już 90-dniowego terminu na zarejestrowanie pobytu obywatela Ukrainy w sytuacji, gdy wjazdu nie zarejestrowano przy przekraczaniu granicy (art. 3 ust. 2 specustawy).
Jednocześnie osoby, które przekroczyły granicę Polski przed dniem wejścia w życie nowelizacji, będą miały obowiązek złożenia wniosku o nadanie nr PESEL w terminie 30 dni od dnia jej wejścia w życie. [Art. 1 pkt 3 lit. a oraz art. 22 nowelizacji]
Zmiany w finansowaniu pomocy socjalnej
Według nowelizacji pomoc socjalna obejmująca zakwaterowanie i całodzienne wyżywienie, przysługująca obywatelom Ukrainy objętym zakresem specustawy, udzielana jest nie dłużej niż przez 120 dni od dnia wjazdu do Polski.
Po upływie 120 dni, pomoc może być zapewniona w przypadku pokrycia z góry przez obywatela Ukrainy (posiadającego nr PESEL) 50 % kosztów tej pomocy, nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie. Po upływie 180 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy, pomoc może być zapewniona w przypadku pokrycia 75% kosztów tej pomocy, nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie. Obowiązek poniesienia kosztów nie będzie dotyczyć:
– osób niepełnosprawnych oraz osób sprawujących nad nimi opiekę,
– osób, które ukończyły 60 (kobiety) lub 65 (mężczyźni) lat,
– kobiet w ciąży,
– osób wychowujących dziecko do 12 miesiąca życia,
– osób samotnie sprawujących opiekę nad więcej niż dwojgiem dzieci,
– małoletnich oraz opiekunów tymczasowych małoletnich, którzy przybyli do Polski bez opiekuna faktycznego lub którzy byli umieszczeni w ukraińskiej pieczy zastępczej,
– innych, znajdujących się w trudnej sytuacji, uniemożliwiającej ich udział w kosztach pomocy.
UWAGA! Obowiązek poniesienia 50% kosztów pomocy wchodzi w życie z dniem 1 marca 2023 r., a obowiązek poniesienia 75% kosztów pomocy wejdzie w życie z dniem 1 maja 2023 r. [Art. 1 pkt 8 lit. a i b oraz art. 36 pkt 1 lit. c nowelizacji].
14 dni na powiadomienie urzędu pracy przez pracodawcę o zatrudnianiu cudzoziemca
Projekt doprecyzowuje, że w sytuacji udzielenia obywatelowi Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy i pracę (na podstawie art. 114 ustawy o cudzoziemcach) pod warunkiem dokonania powiadomienia o którym mowa w art. 22 ust. 1 specustawy, pracodawca będzie musiał powiadomić urząd pracy o zatrudnianiu cudzoziemca w terminie 14 dni do dnia podjęcia pracy przez obywatela Ukrainy lub daty doręczenia decyzji o udzieleniu tego zezwolenia.
Będzie to dotyczyć także sytuacji, gdy pracodawca chce zatrudnić osobę zwolnioną z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (np. absolwenta polskich studiów stacjonarnych) [Art. 1 pkt 11 nowelizacji].
Dzieci w pieczy zastępczej
Zgodnie z nowelizacją, poza sytuacjami w których zagrożone będzie dobro dziecka, nie będzie się umieszczać w pieczy zastępczej (o której mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) dzieci, które były w pieczy zastępczej w Ukrainie, a następnie przybyły do Polski z osobą sprawującą nad nimi tę pieczę. [Art. 1 pkt 17 lit. b nowelizacji].
Zmiany dotyczące zezwoleń na pobyt czasowy
Nowelizacja uchyliła art. 38 specustawy, który umożliwiał ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy w Polsce z pominięciem wymogów przewidzianych przepisami ustawy o cudzoziemcach. [Art. 1 pkt 18 nowelizacji].
UWAGA! Dla obywateli Ukrainy objętych zakresem specustawy wprowadzono możliwość ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, pobyt czasowy w celu w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji. Nie jest jednak możliwe ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy w innych przypadkach.
Składanie tych wniosków będzie możliwe od dnia 1 kwietnia 2023 r. [Art. 1 pkt 21 lit. g oraz art. 36 pkt 1 lit. f nowelizacji].
Dodatkowo, jeśli rozpatrywane będą wnioski obywateli Ukrainy o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, ale nie będą oni spełniać przesłanek udzielenia tego zezwolenia (uzasadnienie celu pobytu w Polsce, dłuższego niż 3 miesiące) lub zajdą niektóre przesłanki uzasadniające odmowę, takim osobom będzie udzielane zezwolenie na pobyt czasowy na okres 1 roku, licząc od dnia wydania decyzji. [Art. 1 pkt 22 nowelizacji].
Przedłużenie ważności dokumentów pobytowych
W nowelizacji ujednolicono termin przedłużenia ważności podstaw legalnego pobytu oraz dokumentów pobytowych obywateli Ukrainy, który we wszystkich przypadkach kończy się dnia 24 sierpnia 2023 r. Dotyczy to:
– wiz krajowych,
– zezwoleń na pobyt czasowy,
– terminów na opuszczenie terytorium Polski oraz terminów dobrowolnego powrotu,
– ważności kart pobytu, polskich dokumentów tożsamości cudzoziemca,
dokumentów „zgoda na pobyt tolerowany”,
– ruchu bezwizowego, wiz Schengen, wiz i dokumentów pobytowych wydanych przez inne kraje Strefy Schengen.
UWAGA! Przepisy dotyczące przedłużenia ważności wiz krajowych i zezwoleń na pobyt czasowy wchodzą w życie z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2023 r. [Art. 1 pkt 21 lit. a – e oraz art. 36 pkt 1 lit. e nowelizacji].
Zmiany dot. postępowań powrotowych
Zgodnie z nowelizacją, do dnia 24 sierpnia 2023 r. wobec obywateli Ukrainy można nie rozpoczynać (nie wszczynać) postępowania w przedmiocie zobowiązania do powrotu albo zrezygnować z dalszego prowadzenia takiego postępowania (umorzyć je), jeśli przemawia za tym ważny interes obywatela Ukrainy. Wyjątkiem od tego są sytuacje, w których takie postępowanie było wszczęte z powodu obronności lub
bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interesu Polski. Pobyt tych osób będzie nieuregulowany, a więc nie będzie przysługiwać im prawo do legalnej pracy w Polsce. [Art. 1 pkt 22 nowelizacji].
Uchylenie przepisów covidowych dot. składania wniosków pobytowych, przedłużenia ważności dokumentów pobytowych, terminu opuszczenia Polski
Nowelizacja przewiduje uchylenie niektórych przepisów tzw. “ustawy covidowej” (art. 15z–15z 3 , 15z 6 , 15zd, 15zzza i 15zzzb ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych). Przepisy, które zostały uchylone przedłużały: legalny pobyt cudzoziemców w Polsce, ważność dokumentów pobytowych (np. wiza, karta pobytu) i tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca, termin na złożenie wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy oraz termin na opuszczenie terytorium Polski i termin dobrowolnego powrotu.
UWAGA! Zmiana ta dotyczy wszystkich cudzoziemców w Polsce, nie tylko obywateli Ukrainy. Przepisy zostaną uchylone z dniem 24 sierpnia 2023 r. Do tego czasu trzeba podjąć kroki, żeby przedłużyć legalność swojego pobytu w Polsce. [Art. 17 oraz art 36 pkt 5 nowelizacji].