Rząd skierował do Sejmu projekt zmian w specustawie

W związku z trwającymi w parlamencie pracami nad projektem ustawy o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (dalej: specustawa), przedstawiamy przepisy, które najprawdopodobniej ulegną zmianie.

Termin 30 dni na złożenie wniosku o nr PESEL

Na złożenie wniosku o nadanie nr PESEL obywatel Ukrainy będzie miał 30 dni od dnia jego przybycia do Polski (zgodnie z proponowaną zmianą art. 4 ust. 2 specustawy). Nie będzie już 90-dniowego terminu na zarejestrowanie pobytu obywatela Ukrainy w sytuacji, gdy wjazdu nie zarejestrowano przy przekraczaniu granicy (art. 3 ust. 2 specustawy).Jednocześnie osoby, które przekroczyły granicę Polski przed dniem wejścia w życie proponowanej zmiany ustawy, będą miały obowiązek złożenia wniosku o nadanie nr PESEL w terminie 30 dni od dnia jej wejścia w życie. [Art. 1 pkt 3 lit. a projektu ustawy]

Zmiany w finansowaniu pomocy socjalnej

Według projektu ustawy pomoc socjalna przysługująca obywatelom Ukrainy, którzy są objęci zakresem specustawy, udzielana jest nie dłużej niż przez 120 dni od dnia wjazdu do Polski. Po upływie 120 dni, pomoc może być zapewniona w przypadku pokrycia przez obywatela Ukrainy 50 % kosztów tej pomocy, nie więcej niż 40 zł za osobę dziennie. Po upływie 180 dni od dnia pierwszego wjazdu obywatela Ukrainy, pomoc może być zapewniona w przypadku pokrycia 75% kosztów tej pomocy, nie więcej niż 60 zł za osobę dziennie. Nie będzie to dotyczyć m. in. osób niepełnosprawnych, osób, które ukończyły 60 (kobiety) lub 65 (mężczyźni) lat, kobiet w ciąży, osób wychowujących dziecko do 12 miesiąca życia, samotnie sprawujących opiekę nad więcej niż dwojgiem dzieci, małoletnich i innych, znajdujących się w trudnej sytuacji, uniemożliwiającej ich udział w kosztach pomocy. [Art. 1 pkt 8 lit. a i b projektu ustawy]

14 dni na powiadomienie urzędu pracy przez pracodawcę o zatrudnianiu cudzoziemca

Projekt doprecyzowuje, że w sytuacji udzielenia obywatelowi Ukrainy zezwolenia na pobyt czasowy (na podstawie art. 114 ustawy o cudzoziemcach) pod warunkiem dokonania powiadomienia (o którym mowa w art. 22 ust. 1 specustawy) pracodawca będzie musiał powiadomić urząd pracy o zatrudnianiu cudzoziemca w terminie 14 dni do daty doręczenia decyzji o udzieleniu tego zezwolenia.  Będzie to dotyczyć także sytuacji, gdy pracodawca zechce zatrudnić osobę zwolnioną z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę (np. absolwenta polskich studiów stacjonarnych). [Art. 1 pkt 10 projektu ustawy]

Dzieci w pieczy zastępczej
Zgodnie z projektem ustawy, poza sytuacjami w których zagrożone będzie dobro dziecka, nie będzie umieszczać się w pieczy zastępczej (o której mowa w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej) dzieci, które były w pieczy zastępczej w Ukrainie, a następnie przybyły do Polski z osobą sprawującą nad nimi tę pieczę. [Art. 1 pkt 16 lit b projektu ustawy]

Uniemożliwienie ubiegania się o pobyt czasowy

Planowane zmiany zakładają uchylenie art. 38 specustawy. Na podstawie tego przepisu obywatele Ukrainy uciekający przed wojną, mogli ubiegać się o zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce z pominięciem wymogów przewidzianych przepisami ustawy o cudzoziemcach. W konsekwencji uniemożliwi to ww. obywatelom Ukrainy w ogóle ubieganie się o pobyt czasowy w Polsce. [Art. 1 pkt 17 projektu ustawy]

Zmiany dot. postępowań powrotowych

Zgodnie z projektem ustawy, do dnia 24 sierpnia 2023 r. wobec obywateli Ukrainy można nie rozpoczynać (wszczynać) postępowania w przedmiocie zobowiązania do powrotu albo zrezygnować z dalszego prowadzenia takiego postępowania (umorzyć je), jeśli przemawia za tym ważny interes obywatela Ukrainy. Wyjątkiem od tego są sytuacje, w których takie postępowanie było wszczęte z powodu obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego lub interesu Polski. W rezultacie przepis ten pozbawi niektórych obywateli Ukrainy możliwości zalegalizowania pobytu w Polsce. Pobyt tych osób będzie nieuregulowany, a więc nie będzie przysługiwać im prawo do legalnej pracy w Polsce. [Art. 1 pkt 20 lit d projektu ustawy]

Uchylenie przepisów covidowych dot. składania wniosków pobytowych, przedłużenia ważności dokumentów, terminu opuszczenia Polski

Nowa ustawa przewiduje uchylenie niektórych przepisów tzw. “ustawy covidowej” (art. 15z–15z³, 15z⁶, 15zd, 15zzza i 15zzzb ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z  zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych). Przepisy, które mają być usunięte przedłużają termin na złożenie wniosków pobytowych w trybie ustawy o cudzoziemcach, przedłużają ważność dokumentów pobytowych, terminu na opuszczenie Polski oraz terminu dobrowolnego powrotu.  Uchylenie tych przepisów może doprowadzić do utraty legalnego pobytu w Polsce przez cudzoziemców, którzy wstrzymują się ze składaniem wniosku pobytowego do czasu zakończenia stanu zagrożenia epidemiologicznego. [Art. 16 projektu ustawy]