Skąd wiem, że straciłem ochronę przyznaną przez specustawę? Czy wyrobienie PESEL-u w Polsce i późniejsze wyjechanie do innego kraju oznacza, że nie mogę tam skorzystać np. z ich form ochrony?

W tym miejscu należy przywołać treść art. 11 ust. 2 specustawy zgodnie, z którym Wyjazd obywatela Ukrainy z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres powyżej 1 miesiąca pozbawia go uprawnienia, o którym mowa w art. 2 ust. 1. 

Oznacza to, że osoba, która opuści terytorium Polski na okres dłuższy niż miesiąc traci uprawnienie „uznania pobytu za legalny” w Polsce, a co za tym idzie uprawnienia przysługujące z ustawy. Nie dotyczy to osób skierowanych do wykonywania pracy lub usług poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej przez podmioty prowadzące działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeśli chodzi o wyjazd do państw obszaru Schengen – ze względu na zniesione kontrole graniczne istnieje możliwość, że polskie władze faktycznie nie będą potrafiły sprawdzić czy dany cudzoziemiec wyjechał z Polski na okres powyżej 1 miesiąca. 

Organ chcąc zastosować „instytucję” z art. 11 będzie musiał udowodnić ponad miesięczny wyjazd z Polski, ale bez pieczątki wyjazdu będzie to dość trudne. 

Specustawa nie przewiduje cofnięcia uprawnień wynikających z ustawy w drodze decyzji bądź innego aktu administracyjnego.

Specustawa nie ma i nie może mieć wpływu na ustawodawstwa innych państw UE, więc nie może wskazywać, że fakt korzystania z ochrony czasowej- specochrony w Polsce pozbawia możliwości korzystania z pomocy w innym Państwie członkowskim. W tym kontekście warto przywołać motyw 15 decyzji Rady, który wyłącza stosowanie art. 11 dyrektywy o ochronie czasowej- czyli de facto zezwala na wybór państwa, w którym korzystamy z ochrony czasowej. Nie musi to być państwo „pierwszego wjazdu”. 

Należy jednak pamiętać, że z uprawnień wynikających z ochrony czasowej można korzystać tylko w jednym państwie. 

W przypadku korzystania z ochrony wynikającej ze specustawy, a więc de facto z ochrony czasowej, w przypadku wyjazdu do innego państwa unijnego dana osoba może mieć ograniczone możliwości korzystania z przywilejów związanych z wprowadzeniem w tym państwie mechanizmów ochrony czasowej. 

Warto jednak skonsultować to z prawnikami poszczególnych państw, bowiem będą oni znali praktykę krajowych urzędów migracyjnych oraz aktualnie obowiązujące prawo wewnętrzne.