Specustawa czy status uchodźcy – plusy i minusy
Aktualizacja: 26 stycznia 2023
OCHRONA MIĘDZYNARODOWA (STATUS UCHODŹCY)
| PLUSY | MINUSY | |
| PRAWO POBYTU | *Możliwość złożenia wniosku o ochronę przez każdego *W przypadku pozytywnej decyzji – uzyskanie bezterminowego legalnego prawa pobytu w Polsce *W przypadku pozytywnej decyzji – w przyszłości możliwość ubiegania się o pobyt stały, a następnie obywatelstwo polskie | *Brak gwarancji otrzymania statusu uchodźcy/ochrony uzupełniającej (wniosek badany indywidualnie pod kątem ryzyka prześladowania lub doznania poważnej krzywdy w kraju pochodzenia) *Ograniczone możliwości zalegalizowania pobytu w razie negatywnej decyzji *Stosunkowo długi okres oczekiwania na decyzję *W przypadku pozytywnej decyzji – można być pozbawionym prawa pobytu jeśli przestały istnieć okoliczności, ze względu na które ochrony udzielono |
| ŚWIADCZENIA | *W toku postępowania – prawo do opieki zdrowotnej ale w systemie równoległym do NFZ, zarządzanym przez Szefa Urzędu ds. Cudzoziemców. *W toku postępowania – prawo do comiesięcznego świadczenia pieniężnego. *W przypadku pozytywnej decyzji – prawo do Indywidualnego Programu Integracyjnego (roczne wsparcie finansowe, pomoc medyczna oraz integracyjna). *W przypadku pozytywnej decyzji – prawo do pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, 500+, 300+ na takich zasadach jak obywatele Polski | *W toku postępowania – brak prawa do 500+, Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego, świadczeń rodzinnych, świadczeń socjalnych |
| PRAWO DO PRACY | *W toku postępowania – prawo do legalnej pracy przez obywateli Ukrainy w razie złożenia pierwszego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej (na mocy specustawy) w razie dopełnienia obowiązku powiadomienia przez pracodawcę o powierzeniu wykonywania pracy *W toku postępowania – w przypadku złożenie 2go lub kolejnego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej prawo do pracy jedynie w przypadku nieuzyskania decyzji w przeciągu 6 miesięcy (po uzyskaniu stosownego zaświadczenia) *W przypadku pozytywnej decyzji – bezterminowe prawo do legalnej pracy w Polsce bez dodatkowych wymagań | *W toku postępowania – obywatele innych państw niż Ukraina oraz obywatele Ukrainy, którzy złożyli 2 lub następny wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej mają prawo do pracy jedynie w przypadku nieuzyskania decyzji w przeciągu 6 miesięcy (po uzyskaniu stosownego zaświadczenia) |
| DOKUMENTY | *W toku postępowania – otrzymuje się dokument potwierdzający tożsamość i prawo legalnego pobytu w PL (TZTC) *W przypadku nadania statusu uchodźcy – otrzymanie dokumentu podróży (paszportu) | |
| PODRÓŻOWANIE | *W przypadku pozytywnej decyzji – możliwość podróżowania po obszarze Schengen w okresie 90 dni w przeciągu każdych 180 dni. | *W toku postępowania – brak możliwości podróżowania *Brak możliwości powrotu do kraju pochodzenia (wiąże się to z pozbawieniem statusu uchodźcy/ochrony uzupełniającej) |
| INNE | *Brak możliwości korzystania z ułatwień specustawy w przypadku ubiegania się o udzielenie ochrony międzynarodowej |
SPECUSTAWA
| PLUSY | MINUSY | |
| PRAWO POBYTU | *Tylko osoby spełniające warunki korzystają automatycznie z prawa pobytu – nie ma konieczności składania wniosku. *Automatyczny legalny pobyt na 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. | Objęcie tylko ściśle określonej kategorii osób |
| ŚWIADCZENIA | *Prawo do opieki zdrowotnej przez okres 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. *Prawo do pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, 500+, 300+ przez okres 18 miesięcy od dnia 24 lutego 2022 r. *Prawo do jednorazowego świadczenia finansowego w wysokości 300 zł/osobę | *Brak comiesięcznego wsparcia finansowego (innego niż świadczenia wskazane powyżej) *Brak możliwości skorzystania z Indywidualnego Programu Integracyjnego |
| PRAWO DO PRACY | *Natychmiastowe prawo do pracy (w razie dopełnienia obowiązku powiadomienia przez pracodawcę o powierzeniu wykonywania pracy). | |
| DOKUMENTY | Możliwość uzyskania elektronicznego dokumentu pobytowego diia.pl | |
| PODRÓŻOWANIE | * Możliwość podróżowania po obszarze Schengen w okresie 90 dni w przeciągu każdych 180 dni na podstawie elektronicznego dokumentu pobytowego diia.pl. *Możliwość powrotu na Ukrainę w każdym momencie. | |
| INNE | *Brak możliwości ubiegania się o ochronę międzynarodową (status uchodźcy) i równoczesne korzystanie z ułatwień specustawy |