Osoba z Ukrainy przyjechała do Polski po 24.02, ma numer PESEL. Pracodawca odmawia przyjęcia do pracy jako powód podając brak paszportu zagranicznego.

Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (dalej: specustawa), obywatel Ukrainy jest uprawniony do wykonywania pracy w Polsce w okresie pobytu zgodnego z obowiązującymi przepisami, w przypadku gdy:

  • jego pobyt na terytorium Polski uznaje się za legalny na podstawie art. 2 ust. 1 lub
  • jest obywatelem Ukrainy przebywającym legalnie na terytorium Polski,

jeżeli pracodawca powiadomi w terminie 14 dni od dnia podjęcia przez obywatela Ukrainy pracy powiatowy urząd pracy właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania podmiotu o powierzeniu wykonywania pracy temu obywatelowi.

Treść tego przepisu wskazuje, że prawo do legalnej pracy w Polsce mają wszyscy obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce legalnie, bez względu na to, czy przyjechali do Polski po 24 lutego 2022 r., czy przed tym terminem, a także bez względu na to, czy wjechali do Polski bezpośrednio z Ukrainy czy też nie. 

Legalność pobytu, która jest warunkiem podjęcia legalnej pracy powinna być zweryfikowana przez pracodawcę, gdyż powierzenie cudzoziemcowi pracy niezgodnie z przepisami prawa naraża pracodawcę na negatywne konsekwencje prawne z tego powodu. 

W przypadku posiadania przez obywatela Ukrainy paszportu zagranicznego taka weryfikacja jest ułatwiona na podstawie pieczątek lub wiz umieszczonych w dokumencie paszportowym. Problem pojawia się, gdy obywatel Ukrainy nie posiada paszportu lub innego dokumentu poświadczającego legalny pobyt. W przypadku obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski od dnia 24 lutego 2022 r. i uzyskali numer PESEL na podstawie specustawy, wydaje się, że wystarczające powinno być wykazanie przed pracodawcą, że uzyskali oni PESEL w trybie przewidzianym przez specustawę, co by wskazywało na ich legalny pobyt, a tym samym prawo do legalnego wykonywania pracy. 

Należy pamiętać, że we wniosku o nadanie numeru PESEL zgodnie z art. 4 ust. 4 specustawy wskazuje się między innymi datę wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jak też datę złożenia wniosku. Ponadto gdy obywatel Ukrainy we wniosku wskaże adres poczty elektronicznej oraz numer telefonu komórkowego zostanie utworzony profil zaufany dla niego, który będzie zawierał między innymi oznaczenie potwierdzenia jego tożsamości. Powyżej wskazane okoliczności oraz informacje wraz z ich potwierdzeniem powinny stanowić wystarczającą podstawę do wykazania przed pracodawcą uzyskania prawo do legalnego pobytu na podstawie specustawy, a tym samym prawa do legalnego wykonywania pracy, jak też do podpisania skutecznej umowy o pracę.